Ηλεκτρολογικό σχέδιο σύνδεσης αλέ ρετούρ (aller retour) διακόπτη φωτισμού

Συνδεσμολογία διακοπτών αλέ ρετούρ για φωτιστικό σώμα, με δυο σημεία ελέγχου. 

Όταν θέλουμε να ελέγχουμε ένα, ή περισσότερα φώτα, από δύο ή πιο πολλές θέσεις, χρησιμοποιούμε διακόπτες αλέ ρετούρ (από τις γαλλικές λέξεις, aller-retour = μετάβαση-επιστροφή), ή διακόπτες εναλλαγής, όπως λέγονται στα ελληνικά.

Ο ηλεκτρονόμος ή ρελέ

Λυμένο ρελέ 5,5 KWatt

Το ρελέ, ή ο ηλεκτρονόμος όπως λέγεται στα ελληνικά, είναι στην ουσία ένας ηλεκτρομαγνήτης, που όταν εφαρμοστή στα άκρα του πηνίου του η τάση που είναι κατασκευασμένο να αντέχει, τότε έλκει και συγκρατεί ένα σίδερο, ή πιο σωστά, ένα κομμάτι από αρκετά σιδερένια φύλλα, που είναι μονωμένα μεταξύ τους.

Λυμένο ρελέ

Στο άκρο του κινητού σιδερένιου τμήματος έχουν προσαρμόσει μία ή συνήθως περισσότερες ηλεκτρικές επαφές, μονωμένες τόσο μεταξύ τους, όσο και ως προς τον ηλεκτρομαγνήτη.

Όσο υπάρχει η τάση οπλισμού, η τάση στα άκρα του πηνίου δηλαδή, υπάρχει και ο μαγνητισμός. Όταν σταματήσει η τάση οπλισμού, ένα ελατήριο που έχει, εν τω μεταξύ. συμπιεστεί, επαναφέρει στην αρχική κατάσταση τα φύλλα σιδήρου και κατ' επέκταση τις ηλεκτρικές επαφές .

Το πηνίο του ηλεκτρονόμου με
τυπωμένη την τάση λειτουργίας του

Αν οι επαφές σε κατάσταση ηρεμίας, όταν δηλαδή δεν υπάρχει ρεύμα στο πηνίο του ρελέ, είναι ανοιχτές, τότε όταν μαγνητιστεί - οπλίσει, οι επαφές κλείνουν και αντίστοιχα οι κλειστές επαφές ανοίγουν.
Οι, χωρίς ρεύμα στο πηνίο, ανοιχτές επαφές, χαρακτηρίζονται ως Normally Open (NO) και οι κλειστές επαφές ως Normally Close (NC).

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία στο πλήθος των επαφών, στο μέγεθος και στην τάση λειτουργίας του πηνίου.

Το ταμπελάκι του ρελέ με όλα
τα στοιχεία του. 

Υπάρχουν ρελέ ειδικά κατασκευασμένα για να αντέχουν αποδοτικότερα σε ωμικό ( π.χ. αντιστάσεις θέρμανσης) , επαγωγικό (π.χ. μοτέρ) ή χωρητικό φορτίο (π.χ. πυκνωτές αντιστάθμισης άεργου ισχύος)

Παράδειγμα προγραμματισμού του μικρού PLC της Siemens LOGO!

Οι προγραμματιζόμενοι λογικοί ελεγκτές, Programmable Logic Controllers, από τα αρχικά γράμματα των οποίων ονομάστηκαν PLC, είναι ηλεκτρονικά, κατά κύριο λόγο, κυκλώματα - συσκευές, με ηλεκτρικές εισόδους και εξόδους. Μπορούμε να πούμε ότι είναι ένας σχετικά μικρός σε ισχύ, υπολογιστής που προγραμματίζεται και ελέγχεται με τις δικές του γλώσσες προγραμματισμού.

Το LOGO! της SIEMENS στην 6 η έκδοσή του.

Υπάρχουν αρκετοί μικροελεγκτές, μικρά PLC, στο εμπόριο. Ένα από τα πιο δημοφιλή είναι και το LOGO! της Siemens.
Tο zelio της Telemecanique του group Schneider Electric είναι ένα άλλο, παρόμοιο, δημοφιλή μικρό PLC.

Είναι ιδανικά για να ξεκινήσει κάποιος την εξοικείωση του με τα PLC.
Έχουν βέβαια εξελιχθεί σε ισχύ, δυνατότητες και μνήμη κάνοντάς τα πλέον ιδανικά για πολλές εφαρμογές.

Το demo του software προγραμματισμού του, με την ονομασία LOGO! Soft Comfort, για windows, Mac OS και Linux, είναι ελεύθερα διαθέσιμο στο διαδίκτυο και η μόνη λειτουργιά που του έχει περικοπεί, σε σχέση με το κανονικό πρόγραμμα, είναι η επικοινωνία του Η/Υ με το hardware της συσκευής LOGO! που γίνεται με ειδικό καλώδιο. Με το LOGO! Soft Comfort μπορεί ο κάθε ένας να πειραματιστεί όσο και όπως θέλει με τον προγραμματισμό του LOGO! στην οθόνη του ηλεκτρονικού του υπολογιστή χωρίς κόστος .

Το αντιηλεκτροπληξιακό ρελέ ή διακόπτης διαρροής έντασης (Δ.Δ.Ε.) ή R.C.D. relay

Τριφασικό (4Χ40) και μονοφασικό (2χ40)
 αντιηλεκτροπληξιακά ρελέ τύπου AC.

Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις είναι αυτό της ασφάλειας από ηλεκτροπληξία.

Είναι γενικά αποδεκτό ότι το ρεύμα γίνεται επικίνδυνο για τον ανθρώπινο οργανισμό, όταν η τιμή της έντασής του είναι πάνω από 50 mA. 
Ο καλύτερος τρόπος για την αποφυγή του κινδύνου είναι η εγκατάσταση ενός, τουλάχιστον, αντιηλεκτροπληξιακού ρελέ στην άφιξη της ηλεκτρικής εγκατάστασης.

Ο Διακόπτης Διαρροής Έντασης (Δ.Δ.Ε. στα 30 mA) ή ηλεκτρονόμος (ρελέ) ασφαλείας, ή απλά ρελέ, όπως λέγεται στην καθομιλουμένη, εγκαθίσταται στον γενικό πίνακα μιας οικίας, πριν από οποιαδήποτε κατανάλωση, μερική ασφάλεια, αμέσως μετά από τον γενικό διακόπτη ή την γενική ασφάλεια.

Σύνδεση πηνίων τριφασικού μοτέρ σε αστέρα και τρίγωνο. Το ταμπελάκι - πλακάκι του μοτέρ.

Τα πηνία, τα γράμματα που χρησιμοποιούνται
και οι συνδέσεις αστέρα και τρίγωνο  

Όλα τα τριφασικά μοτέρ βραχυκυκλωμένου δρομέα μίας ταχύτητας, (ΑΤΚΒΔ : Ασύγχρονος Τριφασικός Κινητήρας Βραχυκυκλωμένου Δρομέα) ανεξαρτήτως των ονομαστικών στροφών και της ισχύος τους, αποτελούνται από τρία χάλκινα μονωμένα σύρματα που περιελίσσονται εντός του στάτη του μοτέρ δημιουργώντας πηνία. Τα πηνία αυτά λέγονται τυλίγματα του μοτέρ.

Λειτουργία τριφασικού μοτέρ σε μονοφασική παροχή με συνδεσμολογία Steinmetz. Υπολογισμός πυκνωτή.

Υπάρχουν περιπτώσεις που θέλουμε να δουλέψουμε ένα τριφασικό μοτέρ βραχυκυκλωμένου δρομέα σε μονοφασική παροχή ρεύματος. Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει, υπό προϋποθέσεις και χωρίς την χρήση inverter , συνδέοντας κατάλληλα πυκνωτή συγκεκριμένων χαρακτηριστικών.

Με έναν πυκνωτή και την σωστή σύνδεση ο τριφασικός
κινητήρας δουλεύει σε μονοφασική παροχή. 

Το τριφασικό μοτέρ, που θα δουλέψει σε μονοφασική παροχή, πρέπει να είναι μικρής ισχύος. Όχι πάνω από 1 ίππο (0,75 Kw), να δέχεται σύνδεση στα 230 volts, (συνήθως είναι σύνδεση τριγώνου) και να μην απαιτείται υψηλή ροπή κατά την εκκίνησή του. Στην πράξη να πρόκειται για ανεμιστήρα, αντλία ή παρόμοιας συμπεριφοράς φορτίο.

Ο πυκνωτής πρέπει να είναι συνεχούς λειτουργίας, όχι πυκνωτής εκκίνησης, όχι ηλεκτρολυτικός και να αντέχει πάνω από την τάση που θα τον δουλέψουμε (π.χ. να είναι στα 400 με 500 volts).

Ο τριφασικός κινητήρας, που θα συνδεθεί σε μονοφασική παροχή, έχει κατά την κανονική λειτουργία του περίπου το 70% της ροπής που θα είχε αν συνδεόταν στην ονομαστική του τριφασική παροχή, ενώ κατά την εκκίνηση μπορεί να είναι και κάτω από το 20% της ονομαστικής ροπής.

Συνδεσμολογία διακόπτη φωτισμού κομιτατέρ.

Συνδεσμολογία διακόπτη φωτισμού κομιτατέρ (διπλός διακόπτης) 

Ο διακόπτης κομμυτατέρ (Από την γαλλική λέξη commutateur που σημαίνει μεταγωγικός διακόπτης) ή σωστότερα κομιτατέρ (με ένα μι και γιώτα), είναι ο διακόπτης που χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να ελέγξουμε δυο ή περισσότερους λαμπτήρες που είναι χωρισμένοι σε δυο ομάδες, από το ίδιο σημείο ελέγχου.

Το δοκιμαστικό κατσαβίδι του ηλεκτρολόγου.

Ένα μικρό δοκιμαστικό κατσαβίδι.

Το δοκιμαστικό είναι το πιο χρησιμοποιούμενο κατσαβίδι για έναν ηλεκτρολόγο.
Είναι συνήθως το εργαλείο που έχει πάντα μαζί του, πάνω του και το πρώτο που αναζητά.

Ανιχνεύει την παρουσία τάσης στην φάση του δικτύου παροχής της ΔΕΗ αλλά δουλεύει και ως κανονικό κατσαβίδι, κάτι που οι κατασκευαστές δεν συνιστούν.

Όταν ακουμπάμε την πίσω μεταλλική άκρη του κατσαβιδιού με το χέρι μας, ενώ την ίδια στιγμή η μύτη του κατσαβιδιού είναι υπό τάση, περνάει ένα πολύ μικρό ρεύμα, ακίνδυνο, δια μέσου του σώματος μας, προς την γη, με αποτέλεσμα να ανάψει το μικρό λαμπάκι που είναι εντός του διαφανούς περιβλήματος του κατσαβιδιού.
Το λαμπάκι είναι συνδεδεμένο σε σειρά με μια ωμική αντίσταση μεγάλης τιμής.

Σχέδιο ηλεκτρικής σύνδεσης θερμοσίφωνα (και ηλιακού)

Ηλεκτρικό διάγραμμα σύνδεσης θερμοσίφωνα

Το ηλεκτρολογικό σχέδιο μιας συνηθισμένης συνδεσμολογίας για έναν τυπικό μονοφασικό θερμοσίφωνα ή ηλιακό θερμοσίφωνα είναι αυτή που φαίνεται στο πιο πάνω σχέδιο.

Ηλεκτρολογικό σχέδιο κυκλώματος εκκίνησης τριφασικού μοτέρ βραχυκυκλωμένου δρομέα με αστέρα τρίγωνο

Σχέδιο αυτοματισμού εκκίνησης τριφασικού μοτέρ με αστέρα τρίγωνο.
Το λεγόμενο και βοηθητικό κύκλωμα.

Τα πιο κοινά μοτέρ που χρησιμοποιούνται ευρέως, κυρίως στην βιομηχανία, με πολύ καλά χαρακτηριστικά ροπής, απλής κατασκευής, αξιοπιστίας και οικονομικής τιμής, είναι τα τριφασικά μοτέρ βραχυκυκλωμένου δρομέα. Αναφέρονται και ως ΑΤΚΒΔ : Ασύγχρονος Τριφασικός Κινητήρας Βραχυκυκλωμένου Δρομέα

Εργαλεία ηλεκτρολόγου : Ακροδεκτόπενσα ή κοσιέρα, η υδραυλική ακροδεκτόπενσα

Για μεγάλους ακροδέκτες

Μια τυπική ακρεδεκτόπενσα

Ο τρόπος στήριξης του αγωγού - καλωδίου στα διάφορα στοιχεία της ηλεκτρικής εγκατάστασης ή του πίνακα δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει με απλή γύμνωση του άκρου του αγωγού είτε γιατί ο πολύκλωνος αγωγός θα δυσκολέψει να συγκεντρώσει όλες τις " τρίχες" του μαζί είτε γιατί απαιτείτε ειδικό σχήμα για την σύνδεση π.χ. κυκλικό

Οι ακροδεκτόπενσες, που βλέπουμε στις φωτογραφίες, είναι το εργαλείο για τον ηλεκτρολόγο αλλά και τον ηλεκτρονικό που κάνουν ακριβώς γι' αυτήν την δουλειά. Χρησιμεύουν στην στερέωση, στην άκρη του αγωγού, του ακροδέκτη με την άσκηση δύναμης.

Τα χρώματα των ακροδεκτών για τις μικρές διατομές αγωγών δεν είναι τυχαία . Είναι ανάλογα με το πάχος του ακροδέκτη και κατ’ επέκταση του αγωγού που θα συνδεθεί.
Οι κίτρινοι ακροδέκτες στην κίτρινη υποδοχή, για τους μεγαλύτερους αγωγούς , οι μπλε ακροδέκτες στην μπλε υποδοχή και οι μικρότεροι κόκκινοι στην κόκκινη υποδοχή.

Ηλεκτρολογικό σχέδιο aller retour με μεσαίο διακόπτη.

Συνδεσμολογία αλε ρετούρ ( Aller retour ) με μεσαίο διακόπτη για τον έλεγχο φωτιστικού από τρεις θέσεις.

Όταν θέλουμε να ελέγξουμε ένα ή και περισσότερα φώτα, από τρεις ή περισσότερους διακόπτες, χρησιμοποιούμε την συνδεσμολογία αλε ρετούρ με μεσαίο διακόπτη όπως φαίνεται στο σχέδιο.

Υποχρεωτικά σε αυτό το κύκλωμα πρέπει να υπάρχουν δυο ακραίοι αλε ρετούρ διακόπτες και ενδιάμεσα τους όσοι μεσαίοι αλε ρετούρ επιθυμούμε, ανάλογα με το πόσα σημεία ελέγχου θέλουμε.

Σύμβολα ακραίου και
μεσαίου  αλε ρετούρ
διακόπτη 

Χωρίς τον μεσαίο διακόπτη, με δυο θέσεις ελέγχου, το κύκλωμα λειτουργεί όπως φαίνεται εδώ.

Ο μεσαίος διακόπτης, που εδώ φαίνεται με το γράμμα Β, στην μία κατάστασή του ενώνει τον αγωγό 3 με τον αγωγό 4 και τον αγωγό 2 με τον αγωγό 5, όπως φαίνεται με τις κανονικές γραμμές, εντός του διακόπτη, στο σχέδιο.
Στην άλλη κατάστασή του, όταν δηλαδή πατηθεί, ενώνει τον αγωγό 2 με τον αγωγό 4 και τον αγωγό 3 με τον αγωγό 5, όπως φαίνεται με τις διακεκομμένες γραμμές στο σχέδιο.
Οι δυο αυτές επαφές του μεσαίου διακόπτη ελέγχονται ταυτόχρονα με το πάτημα του διακόπτη αλλάζοντας και οι δυο ταυτόχρονα κατάσταση. Αυτό δηλώνει και η διπλή γραμμή που ενώνει τις δυο επαφές.

Στους ακραίους διακόπτες τα καλώδια που συνδέονται είναι τρία ενώ στους μεσαίους τέσσερα.

Ένας μεσαίος διακόπτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως ακραίος αν δεν συνδέσουμε το ένα από τα τέσσερα άκρα του. Αντίθετα ένας ακραίος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μεσαίος. 

Το πολύμετρο και οι λειτουργίες του. Βολτόμετρο, ωμόμετρο, συχνόμετρο, αμπερόμετρο, καπασιτόμετρο.

Ένα τυπικό ψηφιακό πολύμετρο.

Ένα από τα πιο χρήσιμα όργανα ελέγχου για έναν ηλεκτρολόγο, και όχι μόνο, είναι το πολύμετρο.

Το όνομά του : "πολύμετρο" φανερώνει τις πολλές και διαφορετικές μετρήσεις που έχει δυνατότητα να πραγματοποιήσει.

Εργαλεία ηλεκτρολόγου και συναφή αντικείμενα

Πλαγιοκόφτης ή κοφτάκι

Γδάρτης καλωδίων

Τα εργαλεία κάνουν τον μάστορα, λένε κάποιοι και έχουν ως ένα βαθμό δίκιο.

Χωρίς τα σωστά εργαλεία η εργασία είναι δύσκολη ή και αδύνατη.

Παρουσιάζονται εδώ κάποια εργαλεία που ένας ηλεκτρολόγος θα χρειαστεί οπωσδήποτε, ανάλογα βέβαια και με τις εκάστοτε ανάγκες.

Η μόνωση στα εργαλεία του ηλεκτρολόγου είναι απαραίτητη.

Το κοφτάκι είναι το δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο εργαλείο για έναν ηλεκτρολόγο μετά το δοκιμαστικό κατσαβίδι.

Η πένσα έρχεται μετά.