Ο ηλεκτρονόμος ή ρελέ

Λυμένο ρελέ 5,5 KWatt

Το ρελέ, ή ο ηλεκτρονόμος όπως λέγεται στα ελληνικά, είναι στην ουσία ένας ηλεκτρομαγνήτης, που όταν εφαρμοστή στα άκρα του πηνίου του η τάση που είναι κατασκευασμένο να αντέχει, τότε έλκει και συγκρατεί ένα σίδερο, ή πιο σωστά, ένα κομμάτι από αρκετά σιδερένια φύλλα, που είναι μονωμένα μεταξύ τους.

Λυμένο ρελέ

Στο άκρο του κινητού σιδερένιου τμήματος έχουν προσαρμόσει μία ή συνήθως περισσότερες ηλεκτρικές επαφές, μονωμένες τόσο μεταξύ τους, όσο και ως προς τον ηλεκτρομαγνήτη.

Όσο υπάρχει η τάση οπλισμού, η τάση στα άκρα του πηνίου δηλαδή, υπάρχει και ο μαγνητισμός. Όταν σταματήσει η τάση οπλισμού, ένα ελατήριο που έχει, εν τω μεταξύ. συμπιεστεί, επαναφέρει στην αρχική κατάσταση τα φύλλα σιδήρου και κατ' επέκταση τις ηλεκτρικές επαφές .

Το πηνίο του ηλεκτρονόμου με
τυπωμένη την τάση λειτουργίας του

Αν οι επαφές σε κατάσταση ηρεμίας, όταν δηλαδή δεν υπάρχει ρεύμα στο πηνίο του ρελέ, είναι ανοιχτές, τότε όταν μαγνητιστεί - οπλίσει, οι επαφές κλείνουν και αντίστοιχα οι κλειστές επαφές ανοίγουν.
Οι, χωρίς ρεύμα στο πηνίο, ανοιχτές επαφές, χαρακτηρίζονται ως Normally Open (NO) και οι κλειστές επαφές ως Normally Close (NC).

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία στο πλήθος των επαφών, στο μέγεθος και στην τάση λειτουργίας του πηνίου.

Το ταμπελάκι του ρελέ με όλα
τα στοιχεία του. 

Υπάρχουν ρελέ ειδικά κατασκευασμένα για να αντέχουν αποδοτικότερα σε ωμικό ( π.χ. αντιστάσεις θέρμανσης) , επαγωγικό (π.χ. μοτέρ) ή χωρητικό φορτίο (π.χ. πυκνωτές αντιστάθμισης άεργου ισχύος)

Μια επαφή του ρελέ. Το μεσαίο
είναι το κινητό μέρος της επαφής. 

Μια μορφή ρελέ συνηθισμένη στην βιομηχανία και στον έλεγχο ηλεκτρικών τριφασικών μοτέρ είναι και αυτό των πρώτων φωτογραφιών.

Η τάση οπλισμού δεν αναγράφεται συνήθως στο ταμπελάκι που φέρει τα στοιχεία του ρελέ αλλά στο σώμα που φέρει το πηνίο, το οποίο είναι εξάρτημα που μπορεί να αλλαχθεί.

Τα άκρα του πηνίου ονοματίζονται ως Α1 και Α2 στην πλειοψηφία των κατασκευαστών ρελέ.

Μικρό ρελέ τύπου λυχνίας
με την βάση του στα 24 DC.

Πρόβλημα δυσλειτουργίας μπορεί να παρουσιαστεί μετά από εντατική χρήση ή κακή επιλογή της ισχύος του ή βλάβης στο φορτίο - κατανάλωση που ελέγχουν. Συνήθως οι επαφές ισχύος είναι αυτές που παρουσιάζουν πρόβλημα συχνότερα.

Τα τμήματα της επαφής του ρελέ.

Το συγκεκριμένο ρελέ των πρώτων φωτογραφιών χαρακτηρίζεται ως ρελέ 5,5 KWatts στα 24 volts εναλλασσόμενο , που σημαίνει ότι για τα 400 volts τριφασικού δικτύου της Ελλάδας, είναι σχεδιασμένο να αντέχει, στις συνήθεις εφαρμογές, τριφασικό μοτέρ ισχύος μέχρι 5,5 KWatts και το πηνίο του είναι κατασκευασμένο για 24 Volts εναλλασσόμενη τάση .

Μικρά ρελέ μάρκας finder
 με τις βάσης τους.

Οι επαφές που αντέχουν το ρεύμα για μοτέρ 5,5 KWatts λέγονται επαφές ισχύος και είναι τρεις Normally Open, μία για την κάθε φάση.

Πλακέτα με ρελέ για αυτοματισμό
μηχανής. 

Οι υπόλοιπες επαφές που υπάρχουν στο ρελέ είναι βοηθητικές, σχεδιασμένες για μικρή ένταση ρεύματος και είναι από μία έως έξι. Αυτές αποκαλούνται και επαφές αυτοματισμού ή βοηθητικές επαφές.

Μαυρισμένη επαφή μικρού ρελέ. 

Συνήθως η μία βοηθητική NO είναι στάνταρ στο βασικό σώμα του ρελέ, ενώ αν θέλουμε περισσότερες NO ή NC τις αγοράζουμε ξεχωριστά και τις προσθέτουμε σε υποδοχή που υπάρχει στο ρελέ και είναι συνήθως κουμπωτές.

Για μεγάλης συχνότητας ενεργοποίηση και απενεργοποίηση είναι καλύτερα να επιλέξουμε solid state ρελέ το οποίο δεν έχει κινητά μέρη.

Εδώ ένα μικρό video με δυο ρελέ σε λειτουργία