Ηλεκτρολογικό σχέδιο σύνδεσης αλέ ρετούρ (aller retour) διακόπτη φωτισμού

Συνδεσμολογία διακοπτών αλέ ρετούρ για φωτιστικό σώμα, με δυο σημεία ελέγχου. 

Όταν θέλουμε να ελέγχουμε ένα, ή περισσότερα φώτα, από δύο ή πιο πολλές θέσεις, χρησιμοποιούμε διακόπτες αλέ ρετούρ (από τις γαλλικές λέξεις, aller-retour = μετάβαση-επιστροφή), ή διακόπτες εναλλαγής, όπως λέγονται στα ελληνικά.

Το αντιηλεκτροπληξιακό ρελέ ή διακόπτης διαρροής έντασης (Δ.Δ.Ε.) ή R.C.D. relay

Τριφασικό (4Χ40) και μονοφασικό (2χ40)
 αντιηλεκτροπληξιακά ρελέ τύπου AC.

Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα στις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις είναι αυτό της ασφάλειας από ηλεκτροπληξία.

Είναι γενικά αποδεκτό ότι το ρεύμα γίνεται επικίνδυνο για τον ανθρώπινο οργανισμό, όταν η τιμή της έντασής του είναι πάνω από 50 mA. 
Ο καλύτερος τρόπος για την αποφυγή του κινδύνου είναι η εγκατάσταση ενός, τουλάχιστον, αντιηλεκτροπληξιακού ρελέ στην άφιξη της ηλεκτρικής εγκατάστασης.

Ο Διακόπτης Διαρροής Έντασης (Δ.Δ.Ε. στα 30 mA) ή ηλεκτρονόμος (ρελέ) ασφαλείας, ή απλά ρελέ, όπως λέγεται στην καθομιλουμένη, εγκαθίσταται στον γενικό πίνακα μιας οικίας, πριν από οποιαδήποτε κατανάλωση, μερική ασφάλεια, αμέσως μετά από τον γενικό διακόπτη ή την γενική ασφάλεια.

Λειτουργία τριφασικού μοτέρ σε μονοφασική παροχή με συνδεσμολογία Steinmetz. Υπολογισμός πυκνωτή.

Υπάρχουν περιπτώσεις που θέλουμε να δουλέψουμε ένα τριφασικό μοτέρ βραχυκυκλωμένου δρομέα σε μονοφασική παροχή ρεύματος. Κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει, υπό προϋποθέσεις και χωρίς την χρήση inverter , συνδέοντας κατάλληλα πυκνωτή συγκεκριμένων χαρακτηριστικών.

Με έναν πυκνωτή και την σωστή σύνδεση ο τριφασικός
κινητήρας δουλεύει σε μονοφασική παροχή. 

Υπάρχουν όμως περιορισμοί,το τριφασικό μοτέρ, που θα δουλέψει σε μονοφασική παροχή, πρέπει να είναι μικρής ισχύος. Όχι πάνω από 1 ίππο (0,75 Kw), να δέχεται σύνδεση στα 230 volts, (συνήθως μία τέτοια σύνδεση είναι σύνδεση τριγώνου) και να μην απαιτείται υψηλή ροπή κατά την εκκίνησή του. Στην πράξη να πρόκειται για ανεμιστήρα, αντλία ή παρόμοιας συμπεριφοράς φορτίο.

Ο πυκνωτής πρέπει να είναι συνεχούς λειτουργίας, όχι πυκνωτής εκκίνησης, όχι ηλεκτρολυτικός και να αντέχει πάνω από την τάση που θα τον δουλέψουμε (π.χ. να είναι στα 400 με 500 volts).

Ο τριφασικός κινητήρας, που θα συνδεθεί σε μονοφασική παροχή, έχει κατά την κανονική λειτουργία του περίπου το 70% της ροπής που θα είχε αν συνδεόταν στην ονομαστική του τριφασική παροχή, ενώ κατά την εκκίνηση μπορεί να είναι και κάτω από το 20% της ονομαστικής ροπής.

Παράδειγμα προγραμματισμού του μικρού PLC της Siemens LOGO!

Οι προγραμματιζόμενοι λογικοί ελεγκτές, Programmable Logic Controllers, από τα αρχικά γράμματα των οποίων ονομάστηκαν PLC, είναι ηλεκτρονικά, κατά κύριο λόγο, κυκλώματα - συσκευές, με ηλεκτρικές εισόδους και εξόδους. Μπορούμε να πούμε ότι είναι ένας σχετικά μικρός σε ισχύ, υπολογιστής που προγραμματίζεται και ελέγχεται με τις δικές του γλώσσες προγραμματισμού.

Το LOGO! της SIEMENS στην 6 η έκδοσή του.

Υπάρχουν αρκετοί μικροελεγκτές, μικρά PLC, στο εμπόριο. Ένα από τα πιο δημοφιλή είναι και το LOGO! της Siemens.
Tο zelio της Telemecanique του group Schneider Electric είναι ένα άλλο, παρόμοιο, δημοφιλή μικρό PLC.

Είναι ιδανικά για να ξεκινήσει κάποιος την εξοικείωση του με τα PLC.
Έχουν βέβαια εξελιχθεί σε ισχύ, δυνατότητες και μνήμη κάνοντάς τα πλέον ιδανικά για πολλές εφαρμογές.

Το demo του software προγραμματισμού του, με την ονομασία LOGO! Soft Comfort, για windows, Mac OS και Linux, είναι ελεύθερα διαθέσιμο στο διαδίκτυο και η μόνη λειτουργιά που του έχει περικοπεί, σε σχέση με το κανονικό πρόγραμμα, είναι η επικοινωνία του Η/Υ με το hardware της συσκευής LOGO! που γίνεται με ειδικό καλώδιο. Με το LOGO! Soft Comfort μπορεί ο κάθε ένας να πειραματιστεί όσο και όπως θέλει με τον προγραμματισμό του LOGO! στην οθόνη του ηλεκτρονικού του υπολογιστή χωρίς κόστος .

Ο ηλεκτρονόμος ή ρελέ

Λυμένο ρελέ 5,5 KWatt

Το ρελέ, ή ο ηλεκτρονόμος όπως λέγεται στα ελληνικά, είναι στην ουσία ένας ηλεκτρομαγνήτης, που όταν εφαρμοστή στα άκρα του πηνίου του η τάση που είναι κατασκευασμένο να αντέχει, τότε έλκει και συγκρατεί ένα σίδερο, ή πιο σωστά, ένα κομμάτι από αρκετά σιδερένια φύλλα, που είναι μονωμένα μεταξύ τους.

Λυμένο ρελέ

Στο άκρο του κινητού σιδερένιου τμήματος έχουν προσαρμόσει μία ή συνήθως περισσότερες ηλεκτρικές επαφές, μονωμένες τόσο μεταξύ τους, όσο και ως προς τον ηλεκτρομαγνήτη.

Όσο υπάρχει η τάση οπλισμού, η τάση στα άκρα του πηνίου δηλαδή, υπάρχει και ο μαγνητισμός. Όταν σταματήσει η τάση οπλισμού, ένα ελατήριο που έχει, εν τω μεταξύ. συμπιεστεί, επαναφέρει στην αρχική κατάσταση τα φύλλα σιδήρου και κατ' επέκταση τις ηλεκτρικές επαφές .

Το πηνίο του ηλεκτρονόμου με
τυπωμένη την τάση λειτουργίας του

Αν οι επαφές σε κατάσταση ηρεμίας, όταν δηλαδή δεν υπάρχει ρεύμα στο πηνίο του ρελέ, είναι ανοιχτές, τότε όταν μαγνητιστεί - οπλίσει, οι επαφές κλείνουν και αντίστοιχα οι κλειστές επαφές ανοίγουν.
Οι, χωρίς ρεύμα στο πηνίο, ανοιχτές επαφές, χαρακτηρίζονται ως Normally Open (NO) και οι κλειστές επαφές ως Normally Close (NC).

Υπάρχει μεγάλη ποικιλία στο πλήθος των επαφών, στο μέγεθος και στην τάση λειτουργίας του πηνίου.

Το ταμπελάκι του ρελέ με όλα
τα στοιχεία του. 

Υπάρχουν ρελέ ειδικά κατασκευασμένα για να αντέχουν αποδοτικότερα σε ωμικό ( π.χ. αντιστάσεις θέρμανσης) , επαγωγικό (π.χ. μοτέρ) ή χωρητικό φορτίο (π.χ. πυκνωτές αντιστάθμισης άεργου ισχύος)

Έλεγχος stepper μοτέρ μέσω του serial interface του arduino και της βιβλιοθήκης AccelStepper

Η βιβλιοθήκη για τα βηματικά μοτέρ που έρχεται μαζί με το περιβάλλον ανάπτυξης του arduino δεν έχει πολλές δυνατότητες ελέγχου. Μια πολύ καλή βιβλιοθήκη με πολλές δυνατότητες ελέγχου είναι η AccelStepper της εταιρίας airspayce  που μπορεί κανείς να την κατεβάσει ελεύθερα από το internet και να την εγκαταστήσει.

Με την βιβλιοθήκη AccelStepper μπορούμε να ελέγξουμε πάνω από ένα μοτέρ ταυτόχρονα από το arduino, κάτι που δεν υποστηρίζει η βασική βιβλιοθήκη. Επίσης σπουδαίο χαρακτηριστικό είναι ο έλεγχος επιτάχυνσης και επιβράδυνσης.

Ένα δοκιμαστικό πρόγραμμα σε λειτουργία φαίνεται στο παρακάτω video.

                                         Βηματικό bipolar μοτέρ

Το δοκιμαστικό κατσαβίδι του ηλεκτρολόγου.

Ένα μικρό δοκιμαστικό κατσαβίδι.

Το δοκιμαστικό είναι το πιο χρησιμοποιούμενο κατσαβίδι για έναν ηλεκτρολόγο.
Είναι συνήθως το εργαλείο που έχει πάντα μαζί του, πάνω του και το πρώτο που αναζητά.

Ανιχνεύει την παρουσία τάσης στην φάση του δικτύου παροχής της ΔΕΗ αλλά δουλεύει και ως κανονικό κατσαβίδι, κάτι που οι κατασκευαστές δεν συνιστούν.

Όταν ακουμπάμε την πίσω μεταλλική άκρη του κατσαβιδιού με το χέρι μας, ενώ την ίδια στιγμή η μύτη του κατσαβιδιού είναι υπό τάση, περνάει ένα πολύ μικρό ρεύμα, ακίνδυνο, δια μέσου του σώματος μας, προς την γη, με αποτέλεσμα να ανάψει το μικρό λαμπάκι που είναι εντός του διαφανούς περιβλήματος του κατσαβιδιού.
Το λαμπάκι είναι συνδεδεμένο σε σειρά με μια ωμική αντίσταση μεγάλης τιμής.

Σύνδεση πηνίων τριφασικού μοτέρ σε αστέρα και τρίγωνο. Το ταμπελάκι - πλακάκι του μοτέρ.

Τα πηνία, τα γράμματα που χρησιμοποιούνται
και οι συνδέσεις αστέρα και τρίγωνο  

Όλα τα τριφασικά μοτέρ βραχυκυκλωμένου δρομέα μίας ταχύτητας, (ΑΤΚΒΔ : Ασύγχρονος Τριφασικός Κινητήρας Βραχυκυκλωμένου Δρομέα) ανεξαρτήτως των ονομαστικών στροφών και της ισχύος τους, αποτελούνται από τρία χάλκινα μονωμένα σύρματα που περιελίσσονται εντός του στάτη του μοτέρ δημιουργώντας πηνία. Τα πηνία αυτά λέγονται τυλίγματα του μοτέρ.

Το ψηφιακό μέγγερ και οι λειτουργίες του (BENNING IT 101)

Ψηφιακό μέγγερ Benning 

Για την μέτρηση της ωμικής αντίστασης μόνωσης υλικών, εξαρτημάτων και γενικά ηλεκτρολογικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού χρησιμοποιούμε το μέγγερ 

Ένα αξιόπιστο ψηφιακό, τυπικό μέγγερ είναι και αυτό των φωτογραφειών.

Συνδεσμολογία διακόπτη φωτισμού κομιτατέρ.

Συνδεσμολογία διακόπτη φωτισμού κομιτατέρ (διπλός διακόπτης) 

Ο διακόπτης κομμυτατέρ (Από την γαλλική λέξη commutateur που σημαίνει μεταγωγικός διακόπτης) ή σωστότερα κομιτατέρ (με ένα μι και γιώτα), είναι ο διακόπτης που χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να ελέγξουμε δυο ή περισσότερους λαμπτήρες που είναι χωρισμένοι σε δυο ομάδες, από το ίδιο σημείο ελέγχου.

Το πολύμετρο και οι λειτουργίες του. Βολτόμετρο, ωμόμετρο, συχνόμετρο, αμπερόμετρο, καπασιτόμετρο.

Ένα τυπικό ψηφιακό πολύμετρο.

Ένα από τα πιο χρήσιμα όργανα ελέγχου για έναν ηλεκτρολόγο, και όχι μόνο, είναι το πολύμετρο.

Το όνομά του : "πολύμετρο" φανερώνει τις πολλές και διαφορετικές μετρήσεις που έχει δυνατότητα να πραγματοποιήσει.

Η αμπερόπενσα ή αμπεροτσιμπίδα

Πολύμετρο με αμπερόπενσα

Ένας πολύ καλός και αποτελεσματικός τρόπος μέτρησης της έντασης ρεύματος που διαρρέει έναν ή περισσότερους αγωγούς είναι η χρήση του αμπερόμετρου με πένσα ή αμπερόπενσα.


Έχει το μεγάλο πλεονέκτημα της μη διακοπής του κυκλώματος για να το βάλουμε σε σειρά όπως αν μετρούσαμε με ένα αμπερόμετρο χωρίς πένσα.

Για την μέτρηση περνάμε μέσα από το δαχτυλίδι τον, ή τους αγωγούς που θέλουμε να μετρήσουμε. Το δαχτυλίδι σε ένα σημείο είναι χωρισμένο και το ένα μέρος ανοίγει πατώντας το τριγωνικό πλήκτρο που είναι αριστερά του.

Για την μέτρηση της έντασης εκμεταλλεύεται την ηλεκτρομαγνητική επαγωγή που διεγείρει το "δευτερεύων" πηνίο εντός του οργάνου μέσω των ελασμάτων σιδηρομαγνητικού υλικού που έχει το δαχτυλίδι. Μπορούμε να το φανταστούμε ως ένα μετασχηματιστή που στο πρωτεύων κύκλωμα έχει μια και μόνο σπείρα, αυτήν του αγωγού που είναι προς εξέταση και του δευτερεύοντος εντός του οργάνου με αρκετές σπείρες στο οποίο δημιουργείται τάση ανάλογη της έντασης του πρωτεύοντος.

Παλιότερα υπήρχαν αμπερόπενσες μόνο για μέτρηση εναλλασσόμενης έντασης ενώ τώρα υπάρχουν και για συνεχή ρεύματα στα οποία μπορούμε να δούμε και την φορά τους. Αν η ένδειξη στην οθόνη είναι θετική τότε το + της πηγής είναι από την μεριά που στο δαχτυλίδι έχει το σύμβολο του +

Σε μέτρηση περισσότερον από έναν αγωγούς η ένδειξη είναι το μέτρο του διανυσματικού αθροίσματος των ρευμάτων που περνούν.
Σε περίπτωση τριφασικής παροχής χωρίς ουδέτερο π.χ. τριφασικό μοτέρ, η ένδειξη μέτρησης του ένας αγωγού είναι ίδια με την ένδειξη που θα πάρουμε περνώντας τους άλλους δυο αγωγούς από την τσιμπίδα, ενώ αν μετρηθούν και οι τρις μαζί μας δείχνουν μηδέν αμπέρ.

Η ακρίβεια της αμπερόπενσας δεν είναι η ιδανική και η ένδειξη μπορεί να "παίζει" λίγο ανάλογα με την γωνία που κρατάμε το όργανο σε σχέση με τον μετρούμενο αγωγό και τα γειτονικά "παράσιτα".

Αν η ένδειξη χωρίς αγωγό δεν είναι μηδενική πατάμε το πλήκτρο zero (μηδέν) για να την μηδενίσουμε.

Εργαλεία ηλεκτρολόγου και συναφή αντικείμενα

Πλαγιοκόφτης ή κοφτάκι

Γδάρτης καλωδίων

Τα εργαλεία κάνουν τον μάστορα, λένε κάποιοι και έχουν ως ένα βαθμό δίκιο.

Χωρίς τα σωστά εργαλεία η εργασία είναι δύσκολη ή και αδύνατη.

Παρουσιάζονται εδώ κάποια εργαλεία που ένας ηλεκτρολόγος θα χρειαστεί οπωσδήποτε, ανάλογα βέβαια και με τις εκάστοτε ανάγκες.

Η μόνωση στα εργαλεία του ηλεκτρολόγου είναι απαραίτητη.

Το κοφτάκι είναι το δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο εργαλείο για έναν ηλεκτρολόγο μετά το δοκιμαστικό κατσαβίδι.

Η πένσα έρχεται μετά.

Το θερμικό και το θερμομαγνητικό ως μέθοδοι προστασίας μοτέρ

Θερμικό κινητήρα. "Κουμπώνει" στο αντίστοιχο ρελέ.

Τα μοτέρ μπορούν να προστατευθούν από υπερφόρτιση, από υπερβολικό ρεύμα, ή από απώλεια μιας φάσης (αν πρόκειται για τριφασικά), με θερμικό ή θερμομαγνητικό στοιχείο προστασίας.

Το θερμικό κάνει μια εξομοίωση της θερμοκρασίας που αναπτύσσει ο κινητήρας χρησιμοποιώντας διμεταλλικά στοιχεία.

Δύο μέταλλα, με διαφορετικό συντελεστή θερμικής διαστολής, είναι κολλημένα μεταξύ τους και όταν ζεσταίνονται, από το ρεύμα που πάει στο μοτέρ και περνάει από μέσα τους, το ένα από τα δυο διαστέλλεται περισσότερο. Αποτέλεσμα αυτού είναι η μετακίνηση της επαφής προς την μεριά του μετάλλου με τον μικρότερο συντελεστή θερμικής διαστολής.

Το solid state ρελέ. Ηλεκτρονόμος χωρίς κινητά μέρη ή ρελέ ημιαγωγών.

Solid state ρελέ μιας επαφής (L1-T1) που οπλίζει
με 20 έως 230 V ac ή 22 έως 48 V dc (A1-A2)

Τα κοινά ρελέ με ηλεκτρομαγνήτη για την λειτουργία τους έχουν κινητές επαφές στο σώμα τους.
Οι επαφές με τις ηλεκτρικές εκκενώσεις - σπινθηρισμούς (arc), που δημιουργούνται από το ρεύμα στην διάρκεια λειτουργίας τους, φθείρονται και αυτό είναι η πρώτη αιτία φθοράς και καταστροφής τους.

Σχέδιο ηλεκτρικής σύνδεσης θερμοσίφωνα (και ηλιακού)

Ηλεκτρικό διάγραμμα σύνδεσης θερμοσίφωνα

Το ηλεκτρολογικό σχέδιο μιας συνηθισμένης συνδεσμολογίας για έναν τυπικό μονοφασικό θερμοσίφωνα ή ηλιακό θερμοσίφωνα είναι αυτή που φαίνεται στο πιο πάνω σχέδιο.

Ηλεκτρολογικό σχέδιο κυκλώματος εκκίνησης τριφασικού μοτέρ βραχυκυκλωμένου δρομέα με αστέρα τρίγωνο

Σχέδιο αυτοματισμού εκκίνησης τριφασικού μοτέρ με αστέρα τρίγωνο.
Το λεγόμενο και βοηθητικό κύκλωμα.

Τα πιο κοινά μοτέρ που χρησιμοποιούνται ευρέως, κυρίως στην βιομηχανία, με πολύ καλά χαρακτηριστικά ροπής, απλής κατασκευής, αξιοπιστίας και οικονομικής τιμής, είναι τα τριφασικά μοτέρ βραχυκυκλωμένου δρομέα. Αναφέρονται και ως ΑΤΚΒΔ : Ασύγχρονος Τριφασικός Κινητήρας Βραχυκυκλωμένου Δρομέα

Ο παλμογράφος και οι λειτουργίες του

Φορητός παλμογράφος γνωστής μάρκας 

 Ένα όργανο ελέγχου, με μεγάλες δυνατότητες, για τον ηλεκτρολόγο και κυρίως για τον ηλεκτρονικό μηχανικό είναι ο παλμογράφος.

Σε αντίθεση με το βολτόμετρο που μετράει μόνο την ενεργό τιμή της εναλλασσόμενης τάσης και μάλιστα με ακρίβεια μόνο στα 50 Hz, ο παλμογράφος μας δίνει πλήρη εικόνα της τάσης, οποιασδήποτε μορφής, ανά πάσα χρονική στιγμή, ανάλογα και με τις δυνατότητες δειγματοληψίας σήματος του οργάνου.
Στην πραγματικότητα στην οθόνη του παλμογράφου βλέπουμε την γραφική παράσταση της τάσης σε συνάρτηση με τον χρόνο. Στον κάθετο άξονα έχουμε την τάση και στον οριζόντιο τον χρόνο.
Αν ο παλμογράφος δέχεται ένα σήμα εισόδου είναι ενός καναλιού, αν δέχεται δυο σήματα είναι δυο καναλιών, όπως είναι αυτός των φωτογραφιών.
Με κόκκινο χρώμα έχουμε την παράσταση του πρώτου καναλιού (CH1) και με μπλε χρώμα την παράσταση του δεύτερου καναλιού (CH2).
Στην φωτογραφία του παραδείγματος έχουμε συνδέσει στο δεύτερο κανάλι τον ουδέτερο (μηδέν) και την φάση μιας πρίζας σούκο.

Εργαλεία ηλεκτρολόγου : Ακροδεκτόπενσα ή κοσιέρα, η υδραυλική ακροδεκτόπενσα

Για μεγάλους ακροδέκτες

Μια τυπική ακρεδεκτόπενσα

Ο τρόπος στήριξης του αγωγού - καλωδίου στα διάφορα στοιχεία της ηλεκτρικής εγκατάστασης ή του πίνακα δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει με απλή γύμνωση του άκρου του αγωγού είτε γιατί ο πολύκλωνος αγωγός θα δυσκολέψει να συγκεντρώσει όλες τις " τρίχες" του μαζί είτε γιατί απαιτείτε ειδικό σχήμα για την σύνδεση π.χ. κυκλικό

Οι ακροδεκτόπενσες, που βλέπουμε στις φωτογραφίες, είναι το εργαλείο για τον ηλεκτρολόγο αλλά και τον ηλεκτρονικό που κάνουν ακριβώς γι' αυτήν την δουλειά. Χρησιμεύουν στην στερέωση, στην άκρη του αγωγού, του ακροδέκτη με την άσκηση δύναμης.

Τα χρώματα των ακροδεκτών για τις μικρές διατομές αγωγών δεν είναι τυχαία . Είναι ανάλογα με το πάχος του ακροδέκτη και κατ’ επέκταση του αγωγού που θα συνδεθεί.
Οι κίτρινοι ακροδέκτες στην κίτρινη υποδοχή, για τους μεγαλύτερους αγωγούς , οι μπλε ακροδέκτες στην μπλε υποδοχή και οι μικρότεροι κόκκινοι στην κόκκινη υποδοχή.

Ηλεκτρολογικό σχέδιο aller retour με μεσαίο διακόπτη.

Συνδεσμολογία αλε ρετούρ ( Aller retour ) με μεσαίο διακόπτη για τον έλεγχο φωτιστικού από τρεις θέσεις.

Όταν θέλουμε να ελέγξουμε ένα ή και περισσότερα φώτα, από τρεις ή περισσότερους διακόπτες, χρησιμοποιούμε την συνδεσμολογία αλε ρετούρ με μεσαίο διακόπτη όπως φαίνεται στο σχέδιο.

Υποχρεωτικά σε αυτό το κύκλωμα πρέπει να υπάρχουν δυο ακραίοι αλε ρετούρ διακόπτες και ενδιάμεσα τους όσοι μεσαίοι αλε ρετούρ επιθυμούμε, ανάλογα με το πόσα σημεία ελέγχου θέλουμε.

Σύμβολα ακραίου και
μεσαίου  αλε ρετούρ
διακόπτη 

Χωρίς τον μεσαίο διακόπτη, με δυο θέσεις ελέγχου, το κύκλωμα λειτουργεί όπως φαίνεται εδώ.

Ο μεσαίος διακόπτης, που εδώ φαίνεται με το γράμμα Β, στην μία κατάστασή του ενώνει τον αγωγό 3 με τον αγωγό 4 και τον αγωγό 2 με τον αγωγό 5, όπως φαίνεται με τις κανονικές γραμμές, εντός του διακόπτη, στο σχέδιο.
Στην άλλη κατάστασή του, όταν δηλαδή πατηθεί, ενώνει τον αγωγό 2 με τον αγωγό 4 και τον αγωγό 3 με τον αγωγό 5, όπως φαίνεται με τις διακεκομμένες γραμμές στο σχέδιο.
Οι δυο αυτές επαφές του μεσαίου διακόπτη ελέγχονται ταυτόχρονα με το πάτημα του διακόπτη αλλάζοντας και οι δυο ταυτόχρονα κατάσταση. Αυτό δηλώνει και η διπλή γραμμή που ενώνει τις δυο επαφές.

Στους ακραίους διακόπτες τα καλώδια που συνδέονται είναι τρία ενώ στους μεσαίους τέσσερα.

Ένας μεσαίος διακόπτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως ακραίος αν δεν συνδέσουμε το ένα από τα τέσσερα άκρα του. Αντίθετα ένας ακραίος δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μεσαίος. 

Το φασίμετρο. Όργανο ελέγχου διαδοχής φάσεων

Ένα απλό φασίμετρο - βολτόμετρο. 

Η φορά περιστροφής των τριφασικών μοτέρ, αν γυρίζουν δεξιόστροφα ή αριστερόστροφα, εξαρτάτε από την διαδοχή - αλληλουχία των τριών φάσεων της παροχής λειτουργίας τους.

Μια τριφασική αντλία ή μια μηχανή με τριφασικούς κινητήρες, για να λειτουργήσουν σωστά και σύμφωνα με τον κατασκευαστή, θέλουν μια συγκεκριμένη διαδοχή των φάσεων, σε αντίθετη περίπτωση, ανάστροφης περιστροφής, μπορεί να έχουμε άσχημα και επικίνδυνα αποτελέσματα.
Είναι λοιπόν χρήσιμο σε πολλές περιπτώσεις να γνωρίζουμε την διαδοχή των φάσεων πριν θέσουμε σε λειτουργία το ή τα τριφασικά μοτέρ.

Το όργανο που χρειαζόμαστε γι΄ αυτή την εργασία ανιχνεύει την φορά περιστροφής της τριφασικής τάσης και ονομάζεται φασίμετρο.

Ένα απλό φασίμετρο, που είναι ταυτόχρονα και βολτόμετρο, είναι και αυτό της φωτογραφίας.

Για να ελέγξουμε την διαδοχή των φάσεων τοποθετούμε την κύρια ακίδα στην πρώτη φάση (L1) και την δεύτερη ακίδα στην δεύτερη φάση (L2).
Κάτω αριστερά, στην πρόσοψή του οργάνου, υπάρχει μια μικρή ενδεικτική οθόνη με το γράμμα R (από την λέξη Right = δεξιά) που αν ανάψει σημαίνει ότι η φορά της τάσης είναι δεξιόστροφη, αν δεν ανάψει, η φορά της τάσης είναι αριστερόστροφη.

Τυπικά στις τριφασικές πρίζες η φορά κατά την εγκατάσταση τους είναι δεξιόστροφη, έτσι ώστε όλες οι συσκευές, σε όλες τις πρίζες, να λειτουργήσουν με την ίδια και σωστή φορά περιστροφής.

Ηλεκτρολογικό σχέδιο - κύκλωμα φωτιστικού λάμπας φθορισμού

Ηλεκτρικό σχέδιο σύνδεσης λάμπας φθορισμού

Μια λάμπα φθορισμού 18 watts. 

Το ηλεκτρολογικό σχέδιο του κυκλώματος λειτουργίας μιας λάμπας φθορίου φαίνεται στο πιο πάνω σχέδιο.

Στην αρχή, όταν πατάμε το πλήκτρο του διακόπτη για να ανάψει η λάμπα, το ρεύμα δεν περνάει μέσα από την λάμπα αλλά μέσα από το starter, το οποίο και βγάζει ένα ελαφρύ φως, γιατί ουσιαστικά και το ίδιο είναι μια μικρή λάμπα φθορισμού με τα δυο άκρα της να είναι τόσο κοντά που το ρεύμα περνάει χωρίς βοήθεια στην εκκίνηση. Η επαφή του starter (εκκινητή) κλείνει γιατί όταν διασπάται το ευγενές αέριο εντός του starter, την στιγμή που φωτίζει ελαφρός, ζεσταίνετε, διαστέλλεται, τα άκρα της επαφής ακουμπάνε μεταξύ τους και σταματάει να φωτίζει. Έτσι το ρεύμα περνάει από το 1 στο 2 και μετά στο 3 .